De economie slabakt. Dat vertaalt zich ook in hogere tijdelijke werkloosheid. Bedrijven met lagere productie kunnen zo personeel tijdelijk laten genieten van een RVA-uitkering. En eens de activiteiten terig aanzwengelen kunnen de betrokken werknemers onmiddellijk terug ingeschakeld worden. Dit systeem van flexibiliteit is een troef om bedrijven toe te laten periodes van laagconjunctuur te laten overleven. Sinds 2020 is er decretaal voorzien dat VDAB deze tijdelijk werklozen kan contacteren met een aanbod op maat; opleiding en vorming, loopbaanbegeleiding, een aanbod van ander (tijdelijk) werk, stages,… Zo kan optimaal gebruik gemaakt worden van de periode van tijdelijke werkloosheid om de inzetbaarheid van de betrokken werknemer te versterken, via bvb opleiding.
Uit nieuwe cijfers blijkt echter dat VDAB er steeds minder in slaagt tijdelijk werklozen te bereiken. En ook de deelname aan (online) opleidingen van deze groep eerder achteruit dan vooruit gaat.
Waar in 2020 bvb nog ruim 21000 tijdelijk werklozen zich inschreven voor een VDAB-opleiding, waren dat er in 2023 nog maar 2572. Dit alles blijkt uit de antwoorden van minister van werk Demir (N-VA) op parlementaire vragen van Vlaams volksvertegenwoordiger Robrecht Bothuyne (cd&v).
Nochtans communiceerde VDAB in 2021 nog dat 4 op de 10 tijdelijk werklozen een opleiding volgde of tijdelijk ander (vrijwilligers-)werk deed. Toen bleek ook uit een grootschalige enquête dat zowat 8 op 10 tijdelijk werklozen aangeeft interesse te tonen in opleiding of een tijdelijk ander (vrijwilligers-)werk. Het potentieel en de vraag is dus groot, het bereik van de VDAB is beperkt.
Sinds 2020 stuurt VDAB mailings en brieven naar alle tijdelijk werklozen die bij RVA bekend zijn. Allicht is het aanbod niet helemaal afgestemd op de wensen en noden van deze tijdelijk werklozen. Slechts 10% van wie aangeschreven is, reageert naar VDAB. En uiteindelijk volgt 1 op 30 van de tijdelijk werklozen een opleiding, al dan niet online. Dat is een vrij mager resultaat. Zeker als je weet dat Vlaamse werknemers sowieso al weinig opleidingen volgen. Levenslang leren staat in Vlaanderen traditioneel op een laag pitje. Gemiddeld volgt zowat 1 op 4 werknemers minstens een opleiding per jaar, ver onder het EU-gemiddelde. Die periodes van tijdelijke werkloosheid zijn dan ook belangrijke kansen om die opleidingsdeelname te verhogen.
Cd&v doet 3 concrete voorstellen.
Het zou, ten eerste, goed zijn dat alle tijdelijk werklozen een online competentiecheck doen. In 2023 maakten 15605 mensen gebruik van deze VDAB-tool. In de eerste helft van 2024 waren er dat zelfs maar 3164. Via die competentiecheck kan je nagaan of je vaardigheden up-to-date zijn en stelt VDAB je andere passende jobs voor en bezorgt je opleidingssuggesties.
Tijdelijk werklozen zouden verplicht een dergelijke competentiecheck moeten invullen. Deze mensen krijgen zo een duidelijk inzicht in hun noden aan opleiding en vorming. Bovendien kunnen zo opleidingen nuttig voor knelpuntfuncties gepromoot worden. En, zo krijgt VDAB meteen ook een beter zicht op het aanbod dat voor de betrokkene relevant is.
Ten tweede zou; wie 10 dagen op één maand tijdelijk werkloos is, een aanbod voor loopbaanbegeleiding moeten krijgen. VDAB zou deze mensen dus actief moeten doorverwijzen naar een loopbaancentrum in hun buurt. Zo krijgen zij een goed zicht op hun mogelijkheden op de arbeidsmarkt.
Bovendien is het ook belangrijk dat wie vaker tijdelijk werkloos is, automatisch effectief wordt ingeschreven bij VDAB. Concreet voorstel: Wie 3 maand na elkaar minstens 10 dagen tijdelijk werkloos is, zou automatisch ingeschreven moeten worden bij VDAB. Zo kan VDAB kort op de bal spelen met een aanbod op maat en persoonlijke begeleiding. Zo wordt geen kostbare tijd verloren.
In economisch moeilijke tijden piekt het gebruik van tijdelijke werkloosheid. Het is belangrijk dat we de mensen die hiervan gebruik moeten maken ook helpen om hun positie op de arbeidsmarkt te versterken. VDAB heeft hier een cruciale rol in.