Elk jaar opnieuw verlaten jongeren de schoolbanken zonder diploma of met een diploma dat hen onvoldoende kansen bied top de arbeidsmarkt. Daarom kan je ook via VDAB alsnog een onderwijsdiploma halen. Nooit eerder haalden zoveel werkzoekenden zo alsnog een diploma. Dat blijkt uit het antwoord op een parlementaire vraag van Vlaams volksvertegenwoordiger Robrecht Bothuyne (cd&v): ‘Een diploma blijft de beste manier om te slagen op de arbeidsmarkt.’
12% van de schoolverlaters doet dat zonder diploma. Van wie ongekwalificeerd de school verlaat, is zowat 20% na een jaar nog steeds werkzoekend. Ter vergelijking: bij wie een diploma hoger onderwijs haalt is minder dan 2% na een jaar nog werkloos. In Vlaanderen zijn er op dit moment bijna 171.843 niet-werkende werkzoekenden. Bijna 44% is kortgeschoold en 53% is langer dan 1 jaar werkzoekend. Tegelijk zijn er heel wat knelpuntberoepen waarvoor op de arbeidsmarkt gewoon niet genoeg geschoolde mensen zijn.
Bothuyne: ‘Dat is verontrustend. Een diploma is en blijft een belangrijke sleutel tot de arbeidsmarkt. Daarom heeft VDAB samen met onderwijsinstellingen sinds een paar jaar zogenaamde Onderwijskwalificerende Opleidingstrajecten (OKOT) ontwikkeld. Werkzoekenden kunnen op deze manier alsnog een diploma halen en zo in aanmerking komen om een knelpuntjob in te vullen.’
Er worden steeds meer trajecten opgezet. In 2015 kon een werkzoekende zich inschrijven voor 96 cursussen. In 2017 kon dat al voor 150 cursussen, in 2018 voor 163, in 2022 zijn het er 233, verspreid over het Vlaamse land. Het gaat om o.a. graduaatsopleidingen boekhouder, HBO verpleegkunde, PBA secundair onderwijs en bachelor-opleidingen in o.m. bouw, elektromechanica, leerkracht,…
Bothuyne: ‘Er zijn voortdurend verschillende opleidingen bijgekomen, op 5 jaar tijd is het aantal beschikbare opleidingen bijna met 50% gestegen. Dat is ook nodig. In nagenoeg elke sector zijn knelpuntberoepen, waarbij een goede opleiding en diploma bijna onontbeerlijk zijn. Nieuwe opleidingen zijn o.m. te vinden in de sectoren elektrotechniek, informatica, elektriciteit en onderwijs, typische knelpunt-sectoren.’
De opleidingen duren één tot drie jaar. Werkzoekenden die zich inschrijven behouden hun uitkering en de kosten voor het inschrijvingsgeld en lesmateriaal neemt VDAB voor zijn rekening, vorig jaar betaalde VDAB zo 2.826.385 euro.
Vorig jaar haalde een recordaantal werkzoekenden een diploma via VDAB; 376 werkzoekenden meer dan in 2021. IN 2021 behaalden 1694 werkzoekenden hun diploma. In 2022 waren dit er maar liefst 2070. De grootste stijging van het aantal diploma’s zien we bij de graduaats- en bacheloropleidingen.
Vorig jaar was er wel een daling van het aantal inschrijvingen voor de OKOT-opleidingen. Dit ondanks de grote groep ongekwalificeerde of kortgeschoolde jonge werkzoekenden en het groeiende aanbod OKOT-opleidingen. Tijdens en vlak na het corona-jaar 2020 steeg het aantal inschrijvingen markant. In 2020 waren er 5.882 cursisten. In 2022 waren er 5.783. Dat is een daling met 2%. Allicht is een langdurig engagement voor zo’n opleiding, in tijden van inflatie en energiecrisis, niet altijd even aantrekkelijk. Zeker op secundair niveau zien we een terugval.
Bothuyne: ‘VDAB moet inzetten op gerichte communicatie naar werkzoekenden die hiervoor in aanmerking komen. Dat is belangrijk, werkzoekenden met een onderwijsdiploma dat toegang heeft tot een knelpuntjob, zijn klaar voor een bloeiende loopbaan, zeker in crisistijden.’
Wat opvalt is dat meer dan 67% van de inschrijvingen vrouwen zijn, dat is allicht te wijten aan het opleidingsaanbod, met heel wat richtingen in de onderwijs en -zorgsector.
Bothuyne: “Het aanbod zou verder verruimd moeten worden met meer technische beroepen, uit bijvoorbeeld de bouw- of metaalsector. Zo kunnen we de instroom verhogen in die sectoren met veel knelpuntberoepen. Tegelijk moet de screening vanuit VDAB zorgvuldiger zodat elke kandidaat, man of vrouw, voor de juiste opleiding kan kiezen, maar ook de wetenschap wat ze kunnen verwachten van die opleiding, welke de kansen op werk zijn, ...”
Want elk jaar worden helaas ook OKOT-opleidingen stopgezet. In 2019 ging het nog om 1.167 stopzettingen, dit jaar om 1.869 cursisten. Dat maakt dat zowat 32% van alle ingeschrevenen voor een OKOT-opleiding in 2022 ermee stopt of niet slaagt. zowat de helft van de gevallen ging het om werkzoekenden die niet geslaagd waren. Andere redenen om zo’n opleiding stop te zetten zijn langdurige ziekte of gewoon omdat de betrokken werkzoekende aan de slag is gegaan tijdens de opleiding.
Bothuyne: “Te veel van de opgestarte OKOT-opleidingen worden stopgezet. Dat zou lager moeten. Het gaat om dure opleidingen voor VDAB en RVA en een niet gepaste opleiding volgen is voor de betrokken werkzoekende ook gewoon tijdsverlies. De screening van deze werkzoekenden moet beter. Meer gericht op de motivatie van de student en zijn of haar capaciteiten.”
Beter gaat het met de uitstoom naar werk. Na drie maanden is meer dan 80% van de geslaagde cursisten al aan de slag. Dat is bijzonder goed. OKOT is voor hen dus een succesformule.
Bothuyne: “De opleidingen maken duidelijk het verschil. Maar toch moet dit zeker beter kunnen. Het gaat hier om werkzoekenden die slagen in een knelpuntopleiding, met een volwaardig diploma op zak. In deze coronacrisis blijkt de uitstroom naar werk voor deze opleidingen hoog. Dit toont de inspanningen van de werkzoekenden en de investeringen van onze overheid. Voor bepaalde knelpuntjobs is deze OKOT-opleiding dé manier om ingevuld te raken. We moeten hier blijvend op inzetten. Allicht kan meer stage- of werkervaring in de opleiding een oplossing zijn. ”